Pourquoi "L'aucèu libre" ?

Pourquoi ce nom, L’aucèu libre ?

Bèu Dièu, Dièu ami, sus lis alo
De nosto lengo prouvençalo,
Fai que posque avera la branco dis aucèu !

(Mireille, chant premier)

Mistral associe souvent l’avenir de la langue provençale à la plus haute branche d’un arbre, la branche des oiseaux. Nous y avons ajouté un jeu de mot, puisque libre en provençal veut dire aussi bien livre que libre.

Dans son discours aux jeux floraux d’Apt, en septembre 1862, il termine par cette petite histoire :

Lou sort de nosto lengo me fai ensouveni d’uno sourneto que ma maire me countavo, quand ère pichot : s’agissié d’un paure enfant que sa meirastro avié tua, que soun paire avié manja, que sa sorre avié entarra, e que ressuscitavo en formo d’aucèu blanc, e que cantavo aquesto cansouneto :

Ma meirastro
Dins la mastro
M’a deli,
Pièi fa bouli ;

E moun paire,
Lou lauraire,
M’a manja
E mastega ;

E liseto
Ma sourreto,
M’a ploura
E m’a ‘nterra.

E piéu ! piéu !
Encaro siéu viéu !

Mi bèlli damo, ansin n’es dóu prouvençau. Despièi 400 an, au mens, tres cop pèr an, li fasèire d’istòri, de prefàci, d’estatistico, de diciounàri e de journau, nous coundanon regulieramen, nous sagaton pietadousamen, nous entarron ounourablamen ; pièi tout-d’un-cop lou paure aucèu, espandissènt sis alo blanco, canto dins la mountagno : Piéu ! piéu ! Encaro siéu viéu !